Scan barcode
A review by gijshuppertz
Of / Of by Andries Visser, Søren Kierkegaard
4.0
https://ongeduld.com/2022/03/16/of-of-en-de-ziekte-tot-de-dood-van-soren-kierkegaard/
wee existentialistische werken van het hoogste kaliber, Of/of en De Ziekte tot de Dood. Dit zijn twee werken waar Kierkegaard zijn existentialistische filosofie duidelijk in uitwerkt en ons te kennen stelt aan de irrationele overgaven tot God.
Het eerste werk, Of/of uit 1843 is een van de eerste werken en zeker een van dikste die Kierkegaard heeft geschreven. Het werk dat zoals gewoonlijk is bij Kierkegaard, wordt uitgegeven onder de naam Victor Eremita en start op een bijzondere wijze. Voorafgaand worden we meegenomen door de uitgever van dit boek, stelt dat hij meerdere malen langs een bureau liep bij een tweedehands winkel zonder het bureau mee te nemen. Na enig gepieker besluit de uitgever het bureau te vinden en in een lade vindt de uitgeverij een bundel met brieven terug.
De eerste bundel die de uitgeverij vindt is een chaotische stapel van brieven, pleidooien, toespraken en theater analyses. Dit zijn de brieven van de estheet of kortgezegd A. De eerste helft van het boek bestaat uit een verzameling van deze verschillende teksten waarin Kierkegaard probeert te verduidelijken wat het esthetische stadium is en hoe zich dit verhoudt tot het ethische lezen dat er op volgt. Dit doet Kierkegaard bijvoorbeeld door de estheet een analyse te laten schrijven van enkele bekende theater werken en hoe deze zich verhouden tot het ethische en esthetische leven. Maar het fragment dat er voor mij uitsprong was de wisselbouw. In dit hoofdstuk benoemd de estheet verveling als de echte dood voor de levende en de oplossing hiervoor vindt hij in de metafoor tot de wisselbouw. De estheet stelt namelijk dat het leven eenzelfde vorm moet krijgen als de wisselbouw, een constante rotatie van de gewassen, met andere woorden, een constante rotatie van dat wat je bezig houdt zodat je niet verveeld kan raken. Het is bijna alsof de estheet iets weg probeert te houden door alsmaar bezig te zijn.
Hierna volgt een ander fragment dat mij aansprak, het dagboek van de verleider. In dit fragment maakt Kierkegaard de kern van de Estheet duidelijk door te beschrijven hoe deze te werk gaat in het proces van de liefde. Het karakter dat wij daar volgen manipuleert de vrouw waar hij op valt dermate dat zij uiteindelijk verliefd raakt op hem zonder dat hij daadkrachtige stappen zet. En als hij uiteindelijk zijn doel heeft behaald, dan manipuleert hij haar weer tot zoverre dat zij denkt dat ze niet meer met hem wil zijn. Alles voor zijn eigen plezier en vermaak.
Na dit fragment gaan we door naar de brieven van B. B, een rechter en familieman werkt al zijn brieven netjes uit. Alleen al door het beeld dat wij krijgen van de brieven, zien wij dat we met de ethicus te maken hebben. De brieven zijn netjes, van goede kwaliteit en volgen elkaar goed op, ze zijn bij lange na niet zo’n chaotische set als bij de estheet. De brieven zijn lastig om te lezen en wellicht begrijpt u mij als ik de titel benoem van een van de paragrafen “De esthetische geldigheid van het huwelijk”. Wellicht dat het u wel aanspreekt, maar ik was na 100 bladzijden wel enigszins afgehaakt. In dit deel van het boek lezen wij hoe de ethicus tegenover de estheet staat in het feit dat hij beslissende definitieve keuzes maakt. Waarin de estheet met de golven mee beweegt, kiest de ethicus zijn richting en vaart hij die kant op. Dit betekent niet dat het ene beter is dan het andere volgens Kierkegaard, het zijn onafhankelijke stadia. Van deel B vond ik “Het evenwicht tussen het esthetische en het ethische in de uitwerking van de persoonlijkheid” de sterkste paragraaf, omdat hier de distinctie tussen de estheet en de ethicus het duidelijkste naar voor komt.
Dit laatste wordt gevolgd door een preek aangeraden door B van een geestelijke. In dit laatste fragment krijgen we een eerste blik op Kierkegaards religieuze stadia. In dit stadia benadrukt de geestelijke de vertwijfeling die men kan ervaren binnen het leven, de zogenaamde existentiële vertwijfeling over het bestaan en het bestaan/overgaven aan God. Hier wordt benadrukt dat de religieuze stadia bestaat uit een erkenning van het eigen onwetendheid, het overgeven aan het irrationele en de overgaven aan God.
De Ziekte tot de dood gaat hier met meer diepgang op in. Allereerst benoemd Kierkegaard hier dat er sprake is van een ziekte tot de dood. Deze kan alleen overwonnen worden door de echte Christenen (niet de reguliere Christenen die af en toe naar de kerk gaat, alleen de Christenen in Kierkegaards concept, dus die de volledige overgaven hebben begaan). De ziekte kan alleen worden overtroffen door de echte Christenen, omdat de genezing gevonden kan worden in de volledige irrationele overgaven aan God. Maar wat is de ziekte? De ziekte is de vertwijfeling.
Kortom, de vertwijfeling is de overweldiging van het bestaan. De overweldiging van alles wat kan zijn en de keuzes die voor men ligt. Kierkegaard benoemd dat er verschillende vormen zijn waarop men geneigd is om om te gaan met deze vertwijfeling. Sommige zijn zich niet eens bewust van de vertwijfeling, andere zijn zich er wel bewust van, maar proberen zich bezig te houden en de vertwijfeling zo uit te sluiten. Weer andere rebelleren tegenover God en erkennen de vertwijfeling, maar proberen dit zelf een invulling te geven en op bepaalde wijzen te ontkennen. Voor Kierkegaard is het relatief eenvoudig. De vertwijfeling is zonde en om te herrijzen van de zonde moet men geloven. Geloven voor Kierkegaard is dat het zelf in het zichzelf zijn en in het zichzelf willen zijn doorzichtig zijn grond vindt in God.
Beide boeken waren taai en ik kan ook zeker aanraden om verschillende colleges te kijken over de algemene gedachtegang van Kierkegaard om een beter concept te krijgen van zijn denken. Ook mijn interpretatie zal niet feilloos zijn, maar dat wat het oplevert, is het gevecht met de stof meer dan waard.
wee existentialistische werken van het hoogste kaliber, Of/of en De Ziekte tot de Dood. Dit zijn twee werken waar Kierkegaard zijn existentialistische filosofie duidelijk in uitwerkt en ons te kennen stelt aan de irrationele overgaven tot God.
Het eerste werk, Of/of uit 1843 is een van de eerste werken en zeker een van dikste die Kierkegaard heeft geschreven. Het werk dat zoals gewoonlijk is bij Kierkegaard, wordt uitgegeven onder de naam Victor Eremita en start op een bijzondere wijze. Voorafgaand worden we meegenomen door de uitgever van dit boek, stelt dat hij meerdere malen langs een bureau liep bij een tweedehands winkel zonder het bureau mee te nemen. Na enig gepieker besluit de uitgever het bureau te vinden en in een lade vindt de uitgeverij een bundel met brieven terug.
De eerste bundel die de uitgeverij vindt is een chaotische stapel van brieven, pleidooien, toespraken en theater analyses. Dit zijn de brieven van de estheet of kortgezegd A. De eerste helft van het boek bestaat uit een verzameling van deze verschillende teksten waarin Kierkegaard probeert te verduidelijken wat het esthetische stadium is en hoe zich dit verhoudt tot het ethische lezen dat er op volgt. Dit doet Kierkegaard bijvoorbeeld door de estheet een analyse te laten schrijven van enkele bekende theater werken en hoe deze zich verhouden tot het ethische en esthetische leven. Maar het fragment dat er voor mij uitsprong was de wisselbouw. In dit hoofdstuk benoemd de estheet verveling als de echte dood voor de levende en de oplossing hiervoor vindt hij in de metafoor tot de wisselbouw. De estheet stelt namelijk dat het leven eenzelfde vorm moet krijgen als de wisselbouw, een constante rotatie van de gewassen, met andere woorden, een constante rotatie van dat wat je bezig houdt zodat je niet verveeld kan raken. Het is bijna alsof de estheet iets weg probeert te houden door alsmaar bezig te zijn.
Hierna volgt een ander fragment dat mij aansprak, het dagboek van de verleider. In dit fragment maakt Kierkegaard de kern van de Estheet duidelijk door te beschrijven hoe deze te werk gaat in het proces van de liefde. Het karakter dat wij daar volgen manipuleert de vrouw waar hij op valt dermate dat zij uiteindelijk verliefd raakt op hem zonder dat hij daadkrachtige stappen zet. En als hij uiteindelijk zijn doel heeft behaald, dan manipuleert hij haar weer tot zoverre dat zij denkt dat ze niet meer met hem wil zijn. Alles voor zijn eigen plezier en vermaak.
Na dit fragment gaan we door naar de brieven van B. B, een rechter en familieman werkt al zijn brieven netjes uit. Alleen al door het beeld dat wij krijgen van de brieven, zien wij dat we met de ethicus te maken hebben. De brieven zijn netjes, van goede kwaliteit en volgen elkaar goed op, ze zijn bij lange na niet zo’n chaotische set als bij de estheet. De brieven zijn lastig om te lezen en wellicht begrijpt u mij als ik de titel benoem van een van de paragrafen “De esthetische geldigheid van het huwelijk”. Wellicht dat het u wel aanspreekt, maar ik was na 100 bladzijden wel enigszins afgehaakt. In dit deel van het boek lezen wij hoe de ethicus tegenover de estheet staat in het feit dat hij beslissende definitieve keuzes maakt. Waarin de estheet met de golven mee beweegt, kiest de ethicus zijn richting en vaart hij die kant op. Dit betekent niet dat het ene beter is dan het andere volgens Kierkegaard, het zijn onafhankelijke stadia. Van deel B vond ik “Het evenwicht tussen het esthetische en het ethische in de uitwerking van de persoonlijkheid” de sterkste paragraaf, omdat hier de distinctie tussen de estheet en de ethicus het duidelijkste naar voor komt.
Dit laatste wordt gevolgd door een preek aangeraden door B van een geestelijke. In dit laatste fragment krijgen we een eerste blik op Kierkegaards religieuze stadia. In dit stadia benadrukt de geestelijke de vertwijfeling die men kan ervaren binnen het leven, de zogenaamde existentiële vertwijfeling over het bestaan en het bestaan/overgaven aan God. Hier wordt benadrukt dat de religieuze stadia bestaat uit een erkenning van het eigen onwetendheid, het overgeven aan het irrationele en de overgaven aan God.
De Ziekte tot de dood gaat hier met meer diepgang op in. Allereerst benoemd Kierkegaard hier dat er sprake is van een ziekte tot de dood. Deze kan alleen overwonnen worden door de echte Christenen (niet de reguliere Christenen die af en toe naar de kerk gaat, alleen de Christenen in Kierkegaards concept, dus die de volledige overgaven hebben begaan). De ziekte kan alleen worden overtroffen door de echte Christenen, omdat de genezing gevonden kan worden in de volledige irrationele overgaven aan God. Maar wat is de ziekte? De ziekte is de vertwijfeling.
Kortom, de vertwijfeling is de overweldiging van het bestaan. De overweldiging van alles wat kan zijn en de keuzes die voor men ligt. Kierkegaard benoemd dat er verschillende vormen zijn waarop men geneigd is om om te gaan met deze vertwijfeling. Sommige zijn zich niet eens bewust van de vertwijfeling, andere zijn zich er wel bewust van, maar proberen zich bezig te houden en de vertwijfeling zo uit te sluiten. Weer andere rebelleren tegenover God en erkennen de vertwijfeling, maar proberen dit zelf een invulling te geven en op bepaalde wijzen te ontkennen. Voor Kierkegaard is het relatief eenvoudig. De vertwijfeling is zonde en om te herrijzen van de zonde moet men geloven. Geloven voor Kierkegaard is dat het zelf in het zichzelf zijn en in het zichzelf willen zijn doorzichtig zijn grond vindt in God.
Beide boeken waren taai en ik kan ook zeker aanraden om verschillende colleges te kijken over de algemene gedachtegang van Kierkegaard om een beter concept te krijgen van zijn denken. Ook mijn interpretatie zal niet feilloos zijn, maar dat wat het oplevert, is het gevecht met de stof meer dan waard.