A review by modeste
Anomalie by Hervé Le Tellier
4.0
4,1 ****: als liefhebber van dystopische romans, waar het "tabula rasa"-motief onvermijdelijk altijd in doorsijpelt, vond ik deze roman een leuke variatie op het daaraan verwante "what if"-thema. Een aantal personages worden gedupliceerd (geheel toevallig las ik voor dit boek "Split Second" van Douglas E Richards, waar er ook al personen werden gedupliceerd dat het een lieve lust was) en vervolgens geconfronteerd met "zichzelf" in een versie, die slechts een paar maanden van de "andere" verschilt. De roman belooft sf met literatuur en het thrillergenre te mengen en slaagt daar ook grotendeels in, alhoewel je geen "whodun(n)it" hoeft te verwachten. De roman staat bol van de referenties en verwijzingen naar zowel kunst als populaire cultuur ("Wachten op Godot" vertaald in het Klingon?). En ja, je bent blij als een kind als je er eentje thuis wijst, zonder eerst dokter Wiki te hebben moeten raadplegen. Maar het is literaire sf, het boeit en het raakt je. Ik las het boek in Nederlandse vertaling door Andreas Dijkzeul, wat in de context van deze review, niet onbelangrijk is. Want dan zijn daar in die vertaling bizar genoeg plots de fouten in het boek. Niet eentje, geen statistisch onwaarschijnlijke twee, maar zoveel (ik telde er minstens 11 en miste er zeker een gans deel) dat het dermate storend was, dat ik ze zelfs begon bij te houden (om een boze mail naar de uitgeverij te sturen). Laat ons eerlijk zijn: fouten - welke hun aard ook is- in een boek bevorderen niet onmiddellijk de "flow". Van vervoegingsfouten ("ik wordt", jawel), over woorden teveel en zuivere typo's tot ontbrekende letters, die je in Laos brengen, in plaats van in Lagos (Nigeria). Het irriteert de geroutineerde lezer.
Al deze uitschuivers zijn dermate groot in aantal, dat er maar 3 hypotheses mogelijk zijn: (1) het boek werd amper geredigeerd in vertaling (wat zéér vreemd zou zijn voor een Prix Goncourt-winnaar), (ii) het boek werd geredigeerd door een gebrekkig AI-algoritme (vreemd dat men het werk van de machine niet nog eens zou checken) of (iii)- en dat lijkt het meest plausibele, hoewel ook onwaarschijnlijk - : (iii) de fouten werden gewoonweg opzettelijk gemaakt.
Dat dit best wel eens zou kunnen, leid ik af uit het feit dat voor de verklaring van de "anomalie" die zich voordoet in het boek, uiteindelijk ook de meest onwaarschijnlijke hypothese als meest aanvaardbaar naar voor wordt geschoven. Van spiegelen gesproken. De tekst bevat bovendien een aantal passages die daar een aanwijzing voor zijn: één van de personages, Victor Miesel, onsuccesvol schrijver en daarom vertaler om den brode, permitteert zich in het boek bij zijn vertaalwerk ook al eens een zinnetje te sluizen in zijn vertaling, dat niet in het oorspronkelijk manuscript staat:
"Sindsdien verbergt hij - een ernstige beroepsfout - korte fragmenten over de renbaan van Ascot of crème anglaise in zijn vertalingen.. In een verzameling artikelen van Gourevitch is hij met dit misdrijf begonnen. In de openingstekst [Russische titel in cyrillisch schrift volgt] ...heeft hij de volgende zin opgenomen: "Vrijheid is geen "crème anglaise" op een chocoladecake, maar een recht"
Wat dan weer tegen deze these spreekt, is dat typo's, woorden teveel, etc. wel heel ver staan van een taalkundig, correct zinnetje binnensmokkelen in een tekst.
Maar dan is er pagina 252, waar de uitgeefster van Victor Miesel wijst op het feit dat zijn laatste manuscript een hit is geworden en in allerijl werd vertaald: "Spoedvertalingen...vaak wat onnauwkeurig"...
Waardoor de argwaan over de opzettelijkheid van de fouten weer toeslaat.
En neen ik ben niet alleen.
Op https://www.hanta.nl/hanta/2021/12/27/moest-de-vertaler-van-anomalie-van-herve-le-tellier-fouten-maken/ wordt dezelfde these geopperd.
Als - en wie zal het zeggen - de fouten inderdaad opzettelijk werden gemaakt, dan is dat stof tot nadenken. Marketing stunt?
Of een opgestoken middenvinger naar de culturele "élite francaise" (denk aan Renaud's "Les Bobo") doordat de vertaalde versies van een oorspronkelijk origineel Franstalig werk een extra laag bevatten die het origineel per definitie niet kan/mag bevatten?
En dat dan beloond met een Prix Goncourt ...Splendide n'est-ce pas?
Kristoff Soete
P.S. eventuele fouten in deze review zijn evident ('cheek in tongue') er opzettelijk in gedropt.
Al deze uitschuivers zijn dermate groot in aantal, dat er maar 3 hypotheses mogelijk zijn: (1) het boek werd amper geredigeerd in vertaling (wat zéér vreemd zou zijn voor een Prix Goncourt-winnaar), (ii) het boek werd geredigeerd door een gebrekkig AI-algoritme (vreemd dat men het werk van de machine niet nog eens zou checken) of (iii)- en dat lijkt het meest plausibele, hoewel ook onwaarschijnlijk - : (iii) de fouten werden gewoonweg opzettelijk gemaakt.
Dat dit best wel eens zou kunnen, leid ik af uit het feit dat voor de verklaring van de "anomalie" die zich voordoet in het boek, uiteindelijk ook de meest onwaarschijnlijke hypothese als meest aanvaardbaar naar voor wordt geschoven. Van spiegelen gesproken. De tekst bevat bovendien een aantal passages die daar een aanwijzing voor zijn: één van de personages, Victor Miesel, onsuccesvol schrijver en daarom vertaler om den brode, permitteert zich in het boek bij zijn vertaalwerk ook al eens een zinnetje te sluizen in zijn vertaling, dat niet in het oorspronkelijk manuscript staat:
"Sindsdien verbergt hij - een ernstige beroepsfout - korte fragmenten over de renbaan van Ascot of crème anglaise in zijn vertalingen.. In een verzameling artikelen van Gourevitch is hij met dit misdrijf begonnen. In de openingstekst [Russische titel in cyrillisch schrift volgt] ...heeft hij de volgende zin opgenomen: "Vrijheid is geen "crème anglaise" op een chocoladecake, maar een recht"
Wat dan weer tegen deze these spreekt, is dat typo's, woorden teveel, etc. wel heel ver staan van een taalkundig, correct zinnetje binnensmokkelen in een tekst.
Maar dan is er pagina 252, waar de uitgeefster van Victor Miesel wijst op het feit dat zijn laatste manuscript een hit is geworden en in allerijl werd vertaald: "Spoedvertalingen...vaak wat onnauwkeurig"...
Waardoor de argwaan over de opzettelijkheid van de fouten weer toeslaat.
En neen ik ben niet alleen.
Op https://www.hanta.nl/hanta/2021/12/27/moest-de-vertaler-van-anomalie-van-herve-le-tellier-fouten-maken/ wordt dezelfde these geopperd.
Als - en wie zal het zeggen - de fouten inderdaad opzettelijk werden gemaakt, dan is dat stof tot nadenken. Marketing stunt?
Of een opgestoken middenvinger naar de culturele "élite francaise" (denk aan Renaud's "Les Bobo") doordat de vertaalde versies van een oorspronkelijk origineel Franstalig werk een extra laag bevatten die het origineel per definitie niet kan/mag bevatten?
En dat dan beloond met een Prix Goncourt ...Splendide n'est-ce pas?
Kristoff Soete
P.S. eventuele fouten in deze review zijn evident ('cheek in tongue') er opzettelijk in gedropt.