A review by wardenzo
Make Rojava Green Again by Debbie Bookchin, Internationalist Commune of Rojava

4.0

Make Rojava Green Again is een erg interessant boekje over de ecologische problemen in Rojava en een verslag over de pogingen deze problemen te bestrijden via internationale helpers die hun expertise delen met de plaatselijke bevolking. Het is overigens ook online te lezen. Het boek heeft verschillende delen en doelen. Ten eerste kent het een theoretisch gedeelte, waarin ook de inleiding van Debbie Bookchin — uiteraard de dochter van de grote Murray (van wie ik een boek hier heb gereviewd) — te vinden is. Dit was een beetje gesneden koek voor me en daarom niet echt spannend, maar dit kan voor andere lezers anders liggen. Hierin wordt ten eerste Murray Bookchins social ecology behandeld, vooral echter aan de hand van de ideeën van Abdullah Öcalan (mijn review van één van zijn boeken hier). Dit is echter vooral een filosofisch essay over mens en natuur, niet over de inrichting van het communalistische Rojave via het libertarisch municipalisme, hetgeen ik jammer vind. Dit was ook mijn kritiek in beide reviews waarnaar ik al heb verwezen. De vraag blijft: Maar wat is nou precies het plan? Dit boek gaat niet op deze politieke kwestie in, al wordt het wel in de praktijk gebracht in Rojava op dit moment. Make Rojava Green Again is gewoon niet de plek daarvoor en dat begrijp ik voor dit werkje beter dan bij de verwezen boeken. Na dit deel gaat het boek verder met de praktische kant van de ecologische en klimaatcrisis in het heden wereldwijd. Het gaat onder andere over de manier waarop kapitalisme de natuur gecommodificeerd en er daardoor geen evenwicht bestaat tussen mens en natuur. Natuur zonder marktwaarde heeft geen waarde. Dat kapitaal ons oordeel over de natuur bepaald wordt onder andere uitgelegd aan het voorbeeld van de oerwouden die verbrand worden om er olijfplantages neer te zetten. Welke is meer waard op de markt, niet voor de aarde, de dieren, of het voortbestaan van de mensheid.

Hierna wordt het pas echt interessant, aangezien de loep zich op Rojava richt. Eerst worden de problemen in kaart gebracht, en dat zijn er veel. Onder andere de Syrische economische sturing van voor de Burgeroorlog wordt uitgelegd: door op monoculturen aan te sturen en alle bossen zijn vervangen met deze monoculturen is kennis over de natuur, landbouw, en een vruchtbare grond kwijt geraakt en is het land niet zelfvoorzienend. Met daarbij de isolatie door Syrië en Turkije is het qua voeding schaars. Dan is er de Grote Vijand van het moment Turkije die rivieren afsluit vanuit het noorden waardoor het land met grote droogte te maken heeft. Daarnaast is de erfenis van de vorige Grote Vijand ook nog erg aanwezig: Daesh heeft grote ecologische schade aangericht door veel afval te storten in rivieren en door fossiele brandstoffen grootschalig te verbranden. De verhalen over de landbouw zijn zeer technisch en vereisen enige kennis van agricultuur en biologie, doch is het zeer goed leesbaar voor de leek.

Tot slot de oplossingen. Pas sinds een klein jaar is de Internationalistische Commune van Rojava bezig met haar project om Rojava Green Again te maken, maar de eerste resultaten zijn er al. Met kennis en hulp van internationalisten is er een Academie opgezet in de oostelijke provincie van Rojava om de lokale bevolking te leren een goede en gezonde verhouding te hebben met de natuur via een ecologische agricultuur en door een samenleving te propageren waarin de dominantie van mens over natuur (en man over vrouw, oud over jong, etc.) is geëlimineerd. Enkele Nationale Parken zijn ingericht en er worden veel bomen gepland (naaldbomen en diverse Mediterraanse vruchtbomen) om het land weer te bebossen, de grond weer vruchtbaar te maken en dieren aan te trekken. Alle waterputten zijn geïndexeerd en er wordt geprobeerd deze zo te gebruiken dat het grondwaterspiegel niet nog verder daalt. Er wordt grijs water opgevangen voor hergebruik. Er wordt afval gescheiden en menselijke ontlasting opgevangen voor een biologische mest.

Kortom: dit dunne boek, dat een verslag is van slechts een kort jaar, is een mooie uiteenzetting van plannen en praktijk. Ik heb het fysieke boek, en het is ook zeer mooi uitgegeven, wat een first is voor een anarchistische uitgeverij. Ook mooi trouwens dat de uitgeverij bij de Triodosbank zit! Nou ja, ik ben benieuwd naar de update van volgend jaar, als die er komt. Dat gaat helemaal liggen aan hoe de Syrische Burgeroorlog zich doorontwikkeld.