Reviews

Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus by Max Weber

kevkev777's review against another edition

Go to review page

4.0

Weer een boek dat ik op het perfecte moment in mijn leven lees. Ik sta nu aan het begin van mijn carrière en moet een keuze moet maken tussen onderzoeksinstellingen of overheidsorganen.

Voordat ik mijn gedachten uit, wil ik nog even benoemen dat Weber wat cynischer is dan ik had verwacht. Kijkend naar de tijd waarin deze colleges gegeven werden, in het Duitsland van tijdens en vlak na de Eerste Wereldoorlog, is dit echter niet al te verassend meer.
Iets anders dat terugkwam in beide essays is het belang waardevrij te handelen. Voor de wetenschapper is dit enigszins evident. Als je als wetenschapper iets beweert, moet dat zonder twijfel over met welke doeleinden je hetgeen beweert, namelijk het creëren van waardevrije kennis, want "overal waar de man van de wetenschap met zijn eigen waardeoordeel op de proppen komt [houdt] het volledig begrijpen van de feiten [op]" (p. 29). Voor de politicus draait het hier eerder om de ambtenaar die beleid slechts dient uit te voeren: "De echte ambtenaar ... moet gezien zijn eigenlijke beroep geen politiek bedrijven, maar 'besturen'. Dat wil vooral zeggen: onpartijdig besturen" (p. 64). Ik heb echter allereerst mijn twijfels bij in hoeverre het mogelijk is om waardevrij te werk te gaan, en daarnaast ook enigszins bij of dat wel wenselijk is.


Allereerst bespreek ik het essay Wetenschap als beroep. Dit essay vond ik het prikkelendst van de twee, en hier ga ik ook iets dieper op in.

Het interessantst vond ik Webers reflecties over de zin (in de existentiële betekenis van het woord, d.w.z. in de vorm van zingeving) van de wetenschap en de 'onttovering van de wereld'. De onttovering van de wereld is het gevolg van een intellectualiseringsproces, dat dankzij wetenschappelijke vooruitgang onder mensen het gevoel heeft aangewakkerd dat alles uiteindelijk te verklaren en op te lossen is, en dat er dus geen geheimzinnige en onberekenbare machten aan het werk zijn in de wereld. Deze gedachte drukt zwaar op de mens: waar de primitieve mens het gevoel kon hebben een voltooid leven te hebben geleid voor zijn dood, heeft de cultuurmens altijd maar het gevoel dat zijn leven niet af is, want niemand is in staat om zijn toppunt te bereiken doordat eenieder doodgaat. Zo zal de wetenschapper er vrede mee moeten hebben dat zijn werk nooit voltooid zal kunnen zijn door deze oneindige vooruitgang. Over 20, 30, 50, etc. jaar zal zijn werk verouderd zijn. Dit is echter het doel van de wetenschap en betekent niet dat het nutteloos is geweest.
Naast dat de wetenschapper in staat moet zijn om in zijn werkzaamheden niet gehinderd te worden door het besef dat zijn werk nooit af zal zijn, schrijft Weber dat hij zich moet specialiseren: "Alleen door strikte specialisering kan de wetenschappelijke arbeider inderdaad het veilige gevoel krijgen - één keer en daarna misschien wel nooit meer - dat hij zojuist iets gepresteerd heeft wat blijvend zal zijn. Alleen een specialistische prestatie is steeds echt definitief en solide" (p. 14). Zonder dat iemand zich eraan toe kan zetten om zijn leven toe te wijden aan het bevestigen van die ene hypothese, kan hij beter ook weg blijven van de wetenschap.
Dit vereist een zekere gedrevenheid en is een voorwaarde voor het krijgen van een ingeving. Wetenschap is niet slechts een rekensom die gedaan wordt in laboratoria: "Iemand [moet] iets - en wel het juiste - invallen om iets van waarde te kunnen presteren" (p. 15). Het krijgen van een dergelijke inval is echter enigszins een kwestie van geluk. Zeker, een inval vereist hard werken, studeren en onderzoeken, maar dat is geen garantie dat iemand een inval zal krijgen. De mensen die het meest in staat zijn tot ingevingen hebben een zekere aanleg of persoonlijkheid die hen in staat stelt tot de devotie van hun leven aan de wetenschap. Hun hele leven willen ze de zaak dienen, en iets verkondigen dat nog nooit eerder is verkondigd.
Zoals al bleek bij het geval van de inval, speelt geluk een grote rol in iemands wetenschappelijke carrière. Voordat iemand wil beginnen aan een carrière in de wetenschap, zou Weber hem de vraag willen stellen: "Denkt u dat u het volhoudt dat jaar in jaar uit de ene na de andere middelmatige figuur boven u uitstijgt, zonder dat u vanbinnen verbitterd en verloren raakt?" (p. 13). Want op basis van zijn eigen ervaringen als professor observeert Weber het volgende: "of het een privaatdocent, en al helemaal een assistent, ooit lukt de positie van gewoon hoogleraar te bereiken of zelfs in het instituutsbestuur terecht te komen, is puur een kwestie van geluk" (p. 10).

Als conclusie over dit essay wil ik dit citaat hanteren: "Wat de moderne mens nu zo zwaar valt ... is opgewassen te zijn tegen deze dagelijkse gang van zaken. Elk najagen van de 'belevenis' vindt zijn oorsprong in deze zwakte. Want wat is zwakte? Dat is als je het lot van je eigen tijdsgewricht niet in zijn ernstige ogen kunt kijken" (p. 32). Dit citaat spreekt namelijk zowel over de gevolgen van de onttovering van de wereld voor de belevenswereld van de mens, als welke eigenschap het belangrijkst is voor een wetenschapper om te hebben.
De mens die niet in staat is om (d.w.z. 'te zwak is om') de existentiële problemen in het leven onder ogen te komen en zijn leven wijdt aan religie pleegt een 'offer van het intellect'. En de wetenschapper die niet opgewassen is tegen de gevolgen van de eindeloze vooruitgang van de wetenschap voor zijn eigen werk en die het feit dat veel middelmatige figuren betere posities zullen krijgen niet tegemoet kan komen zonder ressentiment is niet sterk genoeg om dit beroep aan te kunnen.


Dan nu Politiek als beroep. Dit essay vond ik minder interessant en het viel mij op hoe cynisch Weber is over de politiek. Maar nogmaals, dit is logisch nadat de wereld zich in de Eerste Wereldoorlog had gestort.

Ik citeer hier de klassieke definitie die Weber geeft over wat een staat inhoudt:
"een staat is de menselijke gemeenschap die binnen een bepaald gebied - en dat 'gebied' is een wezenlijk kenmerk- (met succes) aanspraak maakt op het monopolie van de legitieme toepassing van fysiek geweld" (p. 44).

Hier de drie rechvaardigingen voor het gezag, oftewel legitimiteitsgronden van overheersing:
(1) de traditionele (omdat het er altijd is geweest (voorbeeld van bestuurder: koning));
(2) de charismatische (omdat een bepaald persoon het vertrouwen van het volk geniet, dankzij specifieke persoonlijke kwaliteiten (voorbeeld van bestuurder: profeet, Trump));
(3) de legale (omdat men vertrouwen heeft in rationeel opgestelde wetten (voorbeeld van bestuurder: staatsdienaar, ambtenaar)).

Hier de eigenschappen die nodig zijn voor de politicus:
(1) gedrevenheid: een zekere zakelijkheid, of hartstochtelijke overgave aan een 'zaak', niet te vergissen met de "op niets uitlopende 'romantiek van het intellectueel interessante'" (p. 89);
(2) verantwoordelijkheidsgevoel;
(3) inschattingsvermogen, dat het belangrijkst is en "het vermogen [inhoudt] de werkelijke feiten met concentratie en rust op zich te laten inwerken, dus afstand te nemen van de dingen en de mensen" (p. 89).

Hier het onderscheid tussen 'overtuigingsethiek' (Gesinnungsethik) en verantwoordelijkheidsethiek (Verantwortungsethik):
Overtuigingsethiek is ethiek die puur van iemands intenties uitgaat. Weber had hier veel kritiek op. Pacifisme bijvoorbeeld, het volledig afkeuren van geweld, zou volgens Weber nooit in staat zijn een duurzame staat te kunnen besturen. Hij verwijt de overtuigingsethiek geen verantwoordelijkheidsgevoel te hebben: "Als de gevolgen van een louter uit overtuiging voortvloeiende handelijk kwalijk zijn, stelt hij niet degene die handelt daarvoor verantwoordelijk, maar de wereld, de domheid van de mensen of zelfs de wil van God die ze nu eenmaal zo geschapen heeft. De verantwoordelijkheidsethiek daarentegen houdt rekening met die veelvoorkomende tekortkomingen van de mensen - hij heeft ... gewoon niet het recht uit te gaan van hun goedheid en volmaaktheid, hij voelt zich niet gemachtigd de gevolgen van zijn eigen handelen, voor zover hij die kon voorzien op anderen af te schuiven" (p. 98).
De verantwoordelijkheidsethiek is passender voor een politicus, want net zoals de wetenschapper moet ook hij rekenschap af kunnen leggen. Hij kan dit beter dan de overtuigingsethicus: "Weersta kwaad niet met geweld - voor de politicus geldt de omgekeerde stelling: je zult het kwaad met geweld weerstaan, want anders ben je er verantwoordelijk voor dat het hand over hand toeneemt" (p. 95).


Een paar cynische citaten uit dit essay die mij opvielen en die radicaal-rechts graag aan zal halen:

"Tal van partijen, vooral die in Amerika, zijn na het verdwijnen van de oude tegenstellingen over de uitleg van de grondwet, niet meer dan partijen van baantjesjagers die hun inhoudelijk programma voortdurend veranderen naargelang de stemmenwinst" (p. 55).

"Hier ontplooide het 'kabinet', met aan het hoofd één parlementsleider (de leader), zich tot een orgaan dat volgens de letter van de wet niet eens bestond, maar in feite wel de politieke dienst uitmaakte: de partij die op dat moment de meerderheid bezat" (p. 58).

"Wat betekent dit spoils-systeem - het toewijzen van alle federale ambten aan de aanhang van de winnende kandidaat - voor de partijvorming van vandaag? Dat volstrekt inhoudsloze partijentegenover elkaar staan, niet meer dan organisaties voor baantjesjagers, die voor elke verkiezingsstrijd een ander, passend programma opstellen, waarmee zo veel mogelijk stemmen kunnen worden verkregen - de programma's zijn variabel in een mate die, ondanks alle overeenkomsten, nergens zijn gelijke kent. De partijen zijn volmaakt toegesneden op de verkiezingsstrijd die voor de verdeling van de ambten het belangrijkst is" (p. 80).

antonia_gb20's review against another edition

Go to review page

informative reflective medium-paced

3.5

junyan's review against another edition

Go to review page

5.0

理知化與合理化的增加,並不意味着人對他的生存狀況有更多一般性的了解。它隻表示,我們知道或者説相信,任何時候,隻要我們想了解,我們就能夠了解;我們知道或者説相信,在原則上,並沒有任何神秘、不可測知的力量在髮揮作用;我們知道或者説相信,在原則上,通過計算,我們可以支配萬物。但這一切所指唯一:世界的除魅。我們再也不必像相信有神靈存在的野人那樣,以魔法支配神靈或向神靈祈求。取而代之的,是技術性的方法與計算。這就是理知化這回事的主要意義。

何謂學術所能帶來的「清明」:
如果你採取了如此這般的一種立場,那麼,根據知識的經驗,你必須採用如此這般的一種手段,才能在實際中貫徹你的信唸。

dykensian's review against another edition

Go to review page

A few weak arguments, a couple slip-ups, some of which secondary and some extremely crucial. The most notable is undoubtedly blaming war on societal structures, which makes his whole premise on the role of politics and politicians wobble dangerously.
This was originally a conference, so obviously adapting it to a written form was going to be problematic. The text flows with varied difficulty depending on the sections. In some places it's rather swift and light, in others it's much more methodical and precise. The middle section is very dense (read: really fucking boring).
It is ultimately impossible to fully understand this text without a solid grasp on its historical context.
Mostly enjoyable, and very brief. I had to read this for class and I'm glad I had to.

omemiserum's review against another edition

Go to review page

4.0

Weber's ode to the career politician! But also like, the inevitable contradictions and ethical dilemmas that go hand in hand with political leadership, because politics and statehood are all about violence and who gets to control and threaten its legitimate use, plus the unbearable reconciliation of the ethics of conviction and responsibility, which is A Whole Thing (do the ends always justify the means? Do intentions matter more than the consequences, and can we be judged and held politically culpable for these unintended consequences? Fuck you, Immanuel Kant, consequentialism! And fuck you, Tony Blair, for consistently bringing up the moral righteousness of your intentions when people try to hold you accountable for what happened in the Iraq War! In politics, as in life, unintended consequences are the name of the game).

But hey, pretty good :)

drillvoice's review against another edition

Go to review page

3.0

Good with some interesting thoughts on civil service.

lt_tara's review against another edition

Go to review page

3.0

Read this for school, interesting and still relevant even after s century.

carlos_r's review against another edition

Go to review page

5.0

El libro se divide en dos partes: la política como vocación, en la que Weber analiza las cualidades que debe reunir alguien que quiera implicarse en la política; y la ciencia como vocación, en la que explica el sentido de la ciencia. Esta segunda parte es más divulgativa, con menos repercusión que lo que se puede extraer de la parte política, en la que hay muy buenas perlas. No se trata de un libro propiamente, sino la reproducción de dos lecturas que dio Weber.

La idea más sobresaliente del libro, para mí, es una que Weber emplea casi como una premisa de partida: el estado se define como "una asociación de dominación con carácter institucional que ha tratado, con éxito, de monopolizar dentro de un territorio la violencia física legítima como medio de dominación". Por lo tanto, solo mediante el reconocimiento de dicha autoridad este monopoliza dicha violencia. Además indaga en el motivo por el cual una persona habría de someterse a un estado, que puede ser por mera tradición, por el hecho de estar regido por leyes o por sumisión a un líder.

También analiza lo que debiera ser la estructura del estado y lo que distingue al funcionario del político u hombre de acción, así como la política de partidos, la cual él mismo rechaza en tanto en cuanto solo sirven para cazar cargos y tienen posturas muy inmovilistas, debido a la acumulación de "notables" en las altas esferas de los partidos, los que impiden el progreso de gente capaz que pueda desmontarles el tinglado. Para Weber, un hombre de partido no es más que un borrego que hace lo que se le pide, sometiendo su intelectualidad a la causa de los suyos. Solo aquel que jamás se rinda, por muy poco caso que se le haga, será un político por vocación.

Un libro sobresaliente, muy útil para el que lo quiera leer.

maryska's review against another edition

Go to review page

4.0

Very much appreciated, I didn't know what I was missing out on.

nottatiana's review against another edition

Go to review page

3.0

bestie made several points